Wanneer is iets goed genoeg in de geestelijke gezondheidszorg? Vanuit klinisch perspectief is het goed genoeg, wanneer het dat is voor die specifieke persoon, op dat specifieke moment, met respect voor diens behoeften, draagkracht en waardigheid. In een ethisch kader is “goed genoeg” van zodra zorgvuldigheid en bescheidenheid elkaar raken, en grenzen kunnen verdragen worden. Maar ook existentieel is het een belangrijke vraag, en gaat het over groeien, gezien en gedragen worden, en vertrouwen.
In de huidige maatschappij bestaat “goed genoeg” niet meer. Het wordt overschreeuwd door allerlei extremen. Kwetsbaarheid en weerbaarheid moeten vaak vechten voor hun bestaan. Het is belangrijk dat we perfectionisme, polarisatie en het grote gelijk uit de behandelkamers houden.
Het gebeurt dat hulpverleners zich machteloos en verloren voelen in hun werk, en de twijfel een schaduw vormt over al het positieve dat al bereikt werd. Het is dan niet meer “goed genoeg”. Dat leidt tot negatieve gevolgen voor de hulpverlener zelf, de patiënten, en de zorg in het algemeen. Het is dan essentieel om ervaringen te delen, fouten te herstellen zonder zichzelf te verliezen, en te vertrouwen op elkaar. Het is een proces van ontwikkelen, samen met anderen.
“Mijn hart heeft meer kamers dan een hoerenkot” schreef de onvolprezen Gabriel Garcia Marquez in zijn meesterwerk “Liefde in tijden van cholera”. Het is een verhaal over vastberadenheid in de liefde, maar ook over eenzaamheid, ziekte, ouderdom en dood. Macht in menselijke verhoudingen en de spanningen die dat met zich meebrengt, vormen een rode draad in het boek.Het is een prachtige metafoor voor werken in de geestelijke gezondheidszorg. Om therapeutisch contact te maken, moeten hulpverleners in staat zijn om hun hart onvoorwaardelijk open te zetten voor elke patiënt, om die met liefde te beluisteren. Dit vanuit verschillende invalshoeken, om niets essentieel te missen en om het geheel te begrijpen. De GGZ heeft duizenden kamers waarin pijnlijke verhalen worden gebracht, verdriet wordt gedeeld, ziekte en dood worden betreurd. De GGZ gaat ook actief op zoek naar kamers van psychisch lijden, via outreach zorg of via vindplaatsen. Het is een dynamisch gebeuren van zoeken en vinden, van opgezocht worden en de deur open maken.
Het is dus een absolute noodzaak dat de GGZ gastvrij is. Dit betekent respect hebben voor iedereen die zich aanmeldt, die persoon als gelijkwaardig behandelen en zorgvuldig bekijken welke noden behartigd moeten worden. De GGZ moet een veilige plek zijn, waar tijdelijke passanten en blijvende gasten niet alleen de meest geschikte zorg krijgen, maar ook ondersteund worden in hun maatschappelijke participatie. De GGZ moet ook vlot toegankelijk en bereikbaar zijn. Maar hoe gaan we om met soms noodzakelijke drempels of onvermijdelijke ingangsexamens?
Het twaalfde GGZ-congres wil de aandacht vestigen op een GGZ “Dichtbij de mens: verbindende & gastvrije zorg”. Hoe verhouden zorgvrager en zorgverlener zich tot elkaar, hoe ver of hoe dicht is werkbaar? Welke plichten hebben zorgorganisaties richting de mensen die er werken, maar vooral richting de mensen die er hulp komen zoeken? Wat doen we met mensen die aan de deur staan en geen hulp willen? Of met wie nergens meer welkom is? Familieleden en andere betekenisvolle personen in het leven van een kwetsbare persoon worden vaak over het hoofd gezien en dat moet beter. Hoe komen we tot volledig inclusie waarbij alle betrokkenen oprecht deelnemen aan de zorg? Kortom, alle inhoudelijke aspecten van toegankelijkheid, beschikbaarheid, behandelrelaties en behandelvormen worden onder de loep genomen.
Mede namens het bestuur van het Forum Geestelijke Gezondheid, nodigen we u van harte uit om deel te nemen aan het twaalfde Vlaamse Geestelijke Gezondheidscongres op 10 en 11 september 2024 in Antwerpen.
Met hartelijke groeten,
dr. K. Catthoor (voorzitter VVP)
dr. P. Niemegeers (wetenschappelijk secretaris VVP)
Namens het organisatiecomité
