GGZcongres 2024 | Discussies

D01 I dinsdag 10 september 2024, 11u30 – 12u30
Hebben we in Vlaanderen nood aan medisch-psychiatrische units voor de gecombineerde somatische en de psychiatrische zorg?

Moderatoren :
Prof. dr. Filip Van Den Eede, psychiater, Universitair Ziekenhuis Antwerpen, Edegem
Dr. Dirk Peeters, psychiater, AZ Voorkempen, Malle, voorzitter sectie CLP VVP

Discussianten:
Dr. Patrick De Wit, neuroloog, SP psycho-geriatrie “De Dennen”, Malle
Dhr. Nicolaas Martens, beleidsmedewerker PZ Multiversum en doctorandus FGGW UA
Dr. Arjen Van Dalfsen, psychiater, dienst psychiatrie, Bravis Ziekenhuis, Bergen-op-Zoom, Nederland

D02 I dinsdag 10 september 2024, 14u00 – 15u30
Inkanteling van de verslavingzorg in de GGZ, quo vadis?

Moderator:
Peter Joostens, Psychater, Alexianen Zorggroep Tienen, voorzitter VVP-sectie verslavingspsychiatrie

Discussiant 1: Wouter Vanderplasschen, Vakgroepvoorzitter en hoofddocent orthopedagogiek Ugent
Discussiant 2: Filip Hermans, Ervaringsdeskundige LEF (Limburgs Ervaringsdeskundigen Forum) en ZOL Genk PAAZ/TEPSI
Discussiant 3: Frieda Matthys, Voorzitter Psyche, em. Docent psychiatrie VUB, gewezen voorzitter VAD en VVP
Discussiant4: Geert Vanham, Directeur Integra Limburg

Verslavingszorg is sinds 2019 een Vlaamse bevoegdheid geworden en hierbij ingekanteld binnen de bredere geestelijke gezondheidszorg.  In 2016 werd in de conceptnota verslavingszorg van de Vlaamse overheid onder meer de volgende doelstelling vooropgesteld:

“Deze beweging sluit aan bij de erkenning van verslaving als een psychiatrische aandoening met biologische en psychosociale componenten en moet toelaten om te komen tot meer flexibele zorgtrajecten, meer zorg op maat, en meer zorgcontinuïteit voor mensen met een verslaving, die daarenboven vaak nog kampen met andere psychische stoornissen.” Binnen deze discussie willen we kijken waar we 5 jaar later staan.  Kunnen we hierbij spreken van een succesvolle inkanteling?  Is er concrete verandering voelbaar bij zowel de verslavingszorg als bij de andere actoren binnen de GGZ.  Waar willen we nog verder naartoe? Met andere woorden: heeft deze inkanteling bijgedragen aan verbindende en gastvrije zorg voor mensen met een verslaving?

Stellingen kunnen enerzijds worden opgebouwd rond de actiepunten die de Vlaamse regering vooropstelde bij de bevoegdheidsoverdracht en anderzijds via signalen uit het werkveld. Een stelling zal gepitcht worden, waarna het debat met het publiek kan worden aangegaan. Eventueel kan ook via stemming met smartphone gewerkt worden. Mogelijke stellingen:

– Illegale drugs horen niet thuis in een psychiatrisch ziekenhuis
– Verslaving verdient een meer categoriale benadering als het op hulpverlening aankomt, gespecialiseerde hulp is hier op zijn plaats

D03 I dinsdag 10 september 2024, 14u00 – 15u30
Hoe lokaler georganiseerd, hoe toegankelijker het aanbod

Moderator: Lieve Schoofs, docent opleiding Ergotherapie Thomas More Geel
Discussiant 1: Maaike Boonstra, Stafmedewerker Netwerk GGZ Kempen, voormalige coördinator HerstelAcademie Kempen
Discussiant 2: Bart Buyens, Ervaringsdeskundige stafmedewerker Netwerk GGZ Kempen, voormalige coördinator HerstelAcademie Kempen
Discussiant 3: Mieke Le Blon, Ervaringsdeskundige coördinator HerstelAcademie Kempen
Discussiant 4: Sanne Van Looveren, Coördinator HerstelAcademie Kempen

HerstelAcademie Kempen streeft naar een lokale inbedding en een evenwichtige spreiding van haar aanbod. Het beoogde resultaat is een lokaal, laagdrempelig en toegankelijk aanbod te kunnen bieden vanuit een intersectorale samenwerking en in afstemming met het aanbod van partnerorganisaties. Hiermee willen we elke burger de kans geven om aansluiting te vinden bij het aanbod, bij te dragen aan participatie in de lokale gemeenschap, het doorbreken van stigma, kennismaking met de eigen buurt, … om het aanbod dichterbij de burger te brengen, is samenwerking met lokale organisaties noodzakelijk, dit maakt het mogelijk om in te spelen op de noden en aanvullend te werken op het aanbod dat er reeds geboden wordt vanuit verschillende organisaties. Daarnaast vergroot dit ook de toegankelijkheid van het aanbod; hulpverleners kunnen een eerste keer mee de stap zetten naar het aanbod, cursussen worden dicht bij huis georganiseerd, men leert mogelijks een nieuwe omgeving met overig laagdrempelig aanbod in de eigen buurt kennen, … Dit alles draagt bij tot het uitbouwen van een persoonlijk netwerk, lotgenotencontact, uit het isolement treden en het ontwikkelen van vaardigheden. We gaan graag samen in discussie adhv de volgende stellingen: ‘Hoe lokaler georganiseerd, hoe toegankelijker het aanbod’, ‘Stigma rond verslaving, maakt dat dit aanbod beter niet lokaal georganiseerd wordt’, ‘Om vraaggericht te werken, is het noodzakelijk de lokale noden te kennen’, ‘Lokale inbedding vraagt regionale organisatie’ en tot slot ‘Inspelen op noden is een evidentie’.

D04 I woensdag 11 september 2024, 09u15 – 10u45
Burgerbewegingen: partners voor een noodzakelijke innovatie in de GGZ
Moderator: Philippe Delespaul, PhD, Hoogleraar Innovatie in de GGZ, Universiteit Maastricht, Maasmechelen

Er is een massale vraag naar psychische zorg in onze maatschappij. De helft van de bevolking krijgt ooit te kampen met ernstige psychische problemen; dit jaar is dit 1 op 4. De professionele GGZ is niet in staat om deze vraag afdoend te beantwoorden. De overheden zijn zich bewust van het feit dat de zorg voor psychisch lijden in de bevolking zich best afspeelt in het publieke veld van de leefwereld van mensen, in de maatschappij. Maar hoe zo’n publieke zorg het beste vorm krijgt, is helemaal niet duidelijk. De GGZ is momenteel opgebouwd rond professionele interventies. Vorm geven aan maatschappelijke innovaties is moeilijker. Hart boven Hard is een sociale beweging die werkt rond uiteenlopende thema’s voor een inclusieve en duurzame samenleving. Recent richten zich ook op het domein van de zorg. Vorig jaar organiseerde de ‘Zorg om Zorg’-werkgroep publieke dialogen met zorgverleners en ervaringsdeskundigen in de ggz. Daaruit resulteerde een visietekst en een petitie. Die wijzen op de nood aan gelijkwaardigheid tussen hulpverleners en zorgzoekers, aan toegankelijke zorg voor iedereen, en aan zorg voor de context (familie, vrienden, buurt, werkplek) van mensen die het psychisch moeilijk hebben.

De deelnemers aan deze dialogen hebben niet alleen kritische bedenkingen bij het beleid en de organisatie van de zorg, ze delen ook constructieve ideeën met elkaar over hoe het anders en beter kan. Dit kan niet zonder inzet van professionele expertise. De bedoeling is om verbindingen te stimuleren tussen alle maatschappelijke actoren die bij de zorg voor psychisch welzijn betrokken zijn voor de co-creatie van een gediversifieerd zorglandschap dat op een duurzame manier de actuele noden in de bevolking kan opvangen. Burgerinitiatieven zijn een noodzakelijke factor in een noodzakelijke innovatiebeweging.

(co-auteurs: Katrien Rombouts, Joke Claessens, Christine Dupont, Marc Craps)

D05 I woensdag 11 september 2024, 09u15 – 10u45
Psychose en trauma bij jongeren, over het bos en de bomen
Moderator: Freek Dhooghe, Klinisch psycholoog, Klinisch psycholoog – psychotherapeut, VRINT UPC KULeuven, Wijgmaal
Discussianten:
Liesbeth De Coster, Psychiater-Psychotherapeut, VRINT UPC-KUL Campus Kortenberg
Jef Lisaerde, Klinisch psycholoog, Klinisch psycholoog – psychotherapeut, VRINT UPC KULeuven, Leuven
Ruud van Winkel, hoogleraar psychiatrie, supervisor Vrint, UPC KU Leuven
Jeroen Platteau, ASO Psychiatrie, VRINT UPC KU Leuven, Leuven

Het is nu reeds een tiental jaar dat er meer en meer bevestigd wordt dat trauma een belangrijke rol speelt bij het veroorzaken en het persisteren van psychose. Helemaal nieuw is dit natuurlijk niet. Maar wat betekent dit voor een psychosewerking? Houden we hier – misschien zonder het expliciet te vermelden – reeds rekening mee? Of is het een uitnodiging om onszelf terug grondig te bevragen? Wat houdt het in om trauma-sensitief te werken? Hoe moeten we trouwens trauma verstaan bij psychose bij jongeren? En wat veroorzaakt het in onze verhouding met jongeren die bij ons in een psychose-begeleiding terecht komen? Onze discutanten werken in het VRINT team. Dit is een mobiel team van het UPC KULeuven dat in Leuven jongeren die voor het eerst met psychotische ervaringen te maken krijgen begeleidt. Vertrekkend vanuit verschillende discussiepunten willen we onze ervaring en het onderzoek van de laatste jaren in dialoog brengen. En dit aan de hand van vijf stellingen, telkens ingeleid door een teamlid.

Stelling 1: psychose en trauma staan volledig los van elkaar.
Stelling 2: psychose bij jongeren voorspelt een lang psychiatrisch traject.
Stelling 3: zorgverleners hebben bijna geen impact op psychose, noch op trauma
Stelling 4: psychose bij jongeren: genetica of sociale factoren?
Stelling 5: raak psychotische belevingen en trauma niet aan.

D06 I woensdag 11 september 2024, 13u45 – 15u15
Kruispunten: ambitieuze lokale samenwerkingsverbanden die inzetten op verregaande ontschotting en laagdrempelige toegang tot GGZ en welzijn

Moderatoren:
Helga Peeters, Master in de psychologie, netwerkcoördinator GGZ-netwerk SaRA,
Katleen Boschmans, Netwerkcoördinator GGZ-netwerk Emergo
Discussiant 1: Lise Bemelmans, Master klinische psychologie, Lokale coördinator, Netwerken GG, Maasmechelen
Discussiant 2: Hannelore Claesen, Maatschappelijk werker, coördinator Kruispunt Maasmechelen, CGG Kohesi, Maasmechelen
Discussiant 3: Berdien Geys, Overkoepelend coördinator Kruispunten GGZ netwerk SaRA, bachelor sociaal werk
Discussiant 4: Hellen Renders, Beleidsmedewerker CAW Antwerpen
Discussiant 5: Lita De Wachter, Coördinator Kruispunten Emergo, CAW Boom Mechelen Lier
Discussiant 6: Anouschka Schroeyers,Coördinator Volwassenwerking, CGG De Pont Mechelen Boom Lier

De Kruispunten in Antwerpen, Limburg en Mechelen zijn los van elkaar gestart, maar vonden elkaar gaandeweg in een gemeenschappelijke ambitie: met gebundelde kracht inzetten op laagdrempelige toegang tot hulp, dichtbij de burger. Kruispunten zijn intersectorale partnerschappen uit welzijn, zorg en belendende sectoren. Ze bieden een fysieke plek waar inwoners uit de regio terecht kunnen met hun vragen. Door de bundeling van middelen, ervaring en deskundigheid kan een breed kwaliteitsvol en vraaggericht aanbod gerealiseerd worden ten aanzien van verschillende doelgroepen met diverse ondersteunings- en begeleidingsnoden. Via een goed georganiseerde backoffice garanderen de partners een samenhangend en/of aaneensluitend onthaal- en hulpverlenend aanbod, van basiszorg tot meer specifiek of gespecialiseerd aanbod, zonder dat de cliënt opnieuw onthaal- of intakeprocedures moet doorlopen. Lokaal aanbod wordt in partnerschap ontwikkeld en uitgerold, gebaseerd op de noden, geënt op het Kruispunt. Graag blikken we terug op het boeiend proces van de afgelopen jaren en gaan we in discussie over de vele mogelijkheden die onze Kruispunten bieden, maar ook de vele uitdagingen die zij dagdagelijks trotseren in hun verdere uitbouw.

D07 I woensdag 11 september 2024, 13u45 – 15u15
Organisatie van de spoedeisende en crisis psychiatrie binnen een netwerk gedachte
Moderator: Jürgen De Fruyt, Psychiater, Departementshoofd Psychiatrie-psychosomatiek, AZ Sint-Jan Brugge AV, Brugge
Discussiant: Tineke De Moor
Discussiant: Rinaldo Cavatorti

Nationaal en internationaal ziet men een toename van personen met een psychische kwetsbaarheid die de stap zetten naar laagdrempelige hulpverlening, waaronder ook algemene spoedgevallen en crisis diensten. Sinds eind 20ste eeuw zijn (gestuurd vanuit de overheid en op eigen initiatief van ziekenhuizen) nieuwe projecten ontstaan om aan deze groeiende zorgvraag tegemoet te komen en ook in de acute setting een kwaliteitsvolle zorg te bieden. Voorbeelden hiervan zijn de oprichting van psychiatrische spoeddiensten (1993), de oprichting van crisiseenheden voor personen met middelen gerelateerde stoornissen (2002), de introductie van mobiele crisis teams (2010) en meer recent initiatieven m.b.t. de samenwerking tussen deze diensten en diensten voor geïntensifieerde residentiële zorg. Vooral in een betere samenwerking liggen wellicht opportuniteiten om de toenemende zorgvraag te beantwoorden. Ondanks de gemeenschappelijke middelen vanuit de overheid, dient deze samenwerking op lokaal niveau te worden georganiseerd, rekening houdend met de grote verschillen (o.a. context en aanbod) tussen de bestaande netwerken geestelijke gezondheidszorg.

In deze discussie zal de organisatie van de spoedeisende en crisis psychiatrie worden toegelicht aan de hand van verschillende praktijkvoorbeelden (o.a. ZNA Volwassenen Psychiatrie, netwerken RELING en NOWE). Er zal worden stil gestaan bij gedeelde wetenschappelijke evidentie en doelstellingen, lokale invulling hiervan, mogelijke uitdagingen en opportuniteiten. Actieve participatie en deelname aan de discussie van de deelnemers is gewenst.